Nə üçün eyni başlanğıc imkanları olan insanlar müxtəlif uğurlar əldə edirlər? Təsadüf? Fəxri Ağayev bu yanaşma ilə razı deyil.
Dəfələrlə şahidi olduğumuz mənzərə : eyni şirkətdə müxtəlif insanlar karyeralarında fərqli uğurlar əldə edirlər. Bu nədən belədir? İlk baxışda iki eyni işçini fərqləndirən nədir? Hər ikisi eyni korporativ qaydalara riayət edir və eyni müdirin tabeçiliyindədirlər, hər ikisi eyni ofisdə oturur və işin sonunda yorğun olur. Lakin nəticələr fərqlidir. Yəgin ki, görünməyən, amma uzunmüddətli perspektivdə karyera üçün aparıcı qüvvə və ya maneə ola biləcək məqamlar var.
Dəfələrlə şəxsən belə vəziyyətlə qarşılaşmışam : müvəffəqiyyətsiz insanlar daha uğurlu həmkarlarının nailiyyətlərini sadəcə bəxtinin gətirməsi və ya müdiriyyətə yanaşma yolu tapması kimi səbəblərlə izah edirlər. Lakin, peşəkar karyerasını lap aşağı pillədən başlayan və bu gün müxtəlif kateqoriyalı rəhbərlərin təyin edilməsi ilə bağlı qərar qəbul edən bir insan kimi, əminəm: karyeranın inkişafına müəyyən şəxşi keyfiyyətlər təsir edir. Beləliklə, müvəffəqiyyətli işçini uğursuzdan nə fərqləndirir?
1. Məqsədyönlülük və Planlılıq
Müvəffəqiyyətli işçilərin ümumi karyera məqsədləri və planları var. Uğursuzlar isə axara görə getməyə üstünlük verirlər və hətta başlarını belə qaldırıb baxmırlar ki, axıntə onları hara aparır. Fikir verin: bir çox insan ən sadə bir sualı “Gələcək üçün məqsədlərin nələrdir?” – tam dəqiq və aydın cavablandıra bilmirlər.
Karyera məqsədi olan işçilərlə məqsədi olmayanlar arasında çox kəskin fərq var, və bu fərq dərhal gözə çarpır. Məqsədi olanlar yüksək daxili motivasiyaya malikdirlər; maneələrlə rastlaşdıqda ruhdan düşmürlər; belə insanları işdən ayırmaq və diqqətini yayındırmaq çətin olur; işdən sonra boş vaxtlarında onların fəaliyyətlərinin dəqiq istiqaməti və müəyyən bir mənası var. Məqsədi olan insan ARTIQ inkişafa motivasiyalıdır. Və ən əsası : dəqiq məqsədləri olan bir insanın həmçinin karyera və inkişaf üçün planları da var, və o, artıq bilir hansı alətlərlə, hansı ardıcılqda öz bilik, bacarıq və şəxşi keyfiyyətlərini artıracaq və gücləndirəcək.
Məqsədləri olmayan insanlar isə, dənizə atılmış və dalğalar üzərində küləyin istiqamətindən asılı olaraq yellənən şüşəyə bənzəyirlər. Onlar daha çox uğur, şans və bəxtə ümid edirlər. İllər keçdikcə, vəzifə də artmadıqda və eyni anda digərlərinin irəli getməsini görərək, bu insanlar israrla başqainanların əziyyətini və məqsədyönlülüyünü görmür və onların nəaliyyətini uğur və bəxtlərinin gətirməsinə bağlayırlar.
Nə etməli?
Karyera məqsədlərini müəyyən etmək, və bunlarla əlaqədar gələcək üçün planlar qurmaq.
Özünüz üçün bir sualı cavablandırın: «10 il sonra siz kim və harada olmaq istəyirsiniz? ». 10 il sonra olacaq obrazda olmalı bütün bilik, bacarıq, təcrübə və keyfiyyətləri düşünün və qeyd edin.
Sonra isə 1 illik inkişaf planınızı hazırlayın. Nə oxuyacağınızı, kimnlə ünsiyyətdə olacağınızı, hansı təcrübəni kimdən və haradan əldə edəcəyinizi qeyd edin. Sonra isə bütün bunları gündəlik və həftəlik işlər siyahınıza əlavə edin.
Hər ilin, ayın və həftənin əvvəli özünüzə sual verin : sizdə xüsusi nə var və sizi eyni peşə sahibi olan bir çox adamdan fərqləndirən nədir? Nə üçün işəgötürən məhz sizi seçməlidir? Özünüzə vicdanla cavab verin və cavablarınızdan asılı olaraq planlarınızda dəyişikliklər edin.
2. Təşəbbüs nümayiş etmək
Yeni layihələr zamanı, gündəlik işlərdən əlavə iş görmək lazım olduqda, müvəffəqiyyətli işçilər təşəbbüs göstərir; uğursuzlar isə əlavə fəaliyyətlə yüklənməmək üçün çalışırlar kölgədə qalsınlar.
Klassik bir hal: yeni layihə başlayır. İşçi bu layihə üzərində işləmək üçün öz standart iş vaxtından əlavə olaraq işə vaxt ayırmalıdır. İclasda sual verirlir – kim bu layihə ilə məşqul olmaq istəyir? Gözlərini gizlədən, müdiriyyətin üzünə baxmaqdan çəkinənləri heç kim bu layihə ilə məşqul olmağa məcbur etmir, lakin onların fonunda fəallar, vaxtlarını, enerjilərini və bəzəndə əsəblərini sərf etməyə hazır olanlar gözə çarpır. Hər dəfə yeni və ya əlavə bir tapşırıq almaq üçün əllərini qaldıranlar yeni bilik əldə edirlər, yeni tanışlar tapırlar və təbii ki, şirkətə öz loyallıqlarını və ümimi iş üçün şəxşi işlərini qurban verməyə hazır olmaqlarını göstərməklə, rəhbərlik tərəfindən bonus və üstünlüklər əldə edirlər. Bu isə yaxşı rəhbərin keyfiyyətlərindən biridir.
Nə etməli?
Hər zaman təşəbbüs göstərin və əlavə yükdən qaçmayın. 25 illik iş təcrübəmdə mən işdə 2-3 saat artıq qalmaqdan, bəzən də istrahət günləri və ya gecələr işləməkdən heç bir zərər görməmişəm. Sizi komfort zonanızdan çıxara biləcək hər bir əlavə iş və gərginlik Sizin inkişafınız deməkdir. İnsan öz fərqliliyini göstərərək və bununla birgə təşəbbüskar və fəal olaraq, həmçinin şirkətə sadiqliyini və ümumi inkişaf üçün öz vaxtını qurban verməyə hazır olduğunu da göstərir. Və bir müddət sonra şirkətdə idarəçi vakansiyası olanda, rəhbərlik ilk növbədə birinci “döyüşə atılan” işçini düşünəcək.
3. Uğursuzluqlara yenilməmək
Müvəffəqiyyətli insanların uğursuzluqlara münasibəti çox sadədir: analiz, səhvləri aşkar etmək və yolu davam etmək. Əsasəndə məqsədlər olduğu halda. Uğursuzlar isə ruhdan düşür və geri çəkilirlər.
Heç kim hər zaman haqlı və doğru ola bilməz və hər şeyi bilmək mümkün deyil. Əsasəndə karyeranın başlanğıcında. Hər bir insanın öz uğursuzluqları və səhvləri olur. Karyeramızın hər bir mərhələsində, hər yeni vəzifəmizdə bilmədiyimiz məqamlar olur və biz səhvlərə yol verə bilərik, yerimizə göz tikən daxili rəqiblərimiz və ya sadəcə paxıllığımızı çəkənlər bizi yıxmağa çalışa bilər. Bəzi insanlar öz səhvlərini analiz edib yolunu davam edir və ruhdan düşmür.Onlar başa düşürlər ki, səhvlər insanın şəxşi nüfuzuna zərər vermir : insanın nüfuzuna səhvlər nəticəsində heç nə öyrənməmək təsir edir.
Unutmayın: səhv etmək və səhvi qəbul etmək fərqli hallardır. Səhvin olması normaldır, amma səhvi qəbul etmə tamamilə başqadır.
Nə etməli?
Səhv etmək və uğursuzluqlardan qorxmayın. Onları peşəkar inkişafın və işi öyrənməyinizin mühim hissəsi kimi qəbul edin. Diqətlə səhvlərinizi analiz edin, səbəbləri aşkarlayın, bir daha bu səhvləri etməmək üçün qərarlar qəbul edin və yolunuza davam edin. Uğursuzluqlar olmadan uğur qazanmaq olmaz.
4. Şəxsi səmərəliyin texnikalarını bilmək
Müvəffəqiyyətli işçilər şəxsi effektivlik texnikalarına malikdirlər və daima onları inkişaf etdirməyə çalışırlar. Uğursuz işçilər isə hamı kimi işləyirlər və nəticələri də hamıda olan kimi, orta səviyyədədir. Effektiv işçi yalnız gündəlik iş və öhdəliklər üzəridə çalışan deyil, o həmçinin gələcək plan və işləri üçün vaxt ayırır, daima inkişaf edir və təkmilləşir.
Bu gün müxtəlif vəzifələrdə olan insanlarla çalışaraq, hamısına eyni bir tapşırıq verirəm: standart gününü təsvir et və etdiklərin haqda danış. Əksər hallarda insanlar iş günlərinin 40-60% qeyri effektiv keçirir. Effektiv işləyən insanın isə həmişə əlavə layihələr, işlər, peşakar və karyera artımı üçün vaxtı olur.
Fikirləri cəmləşdirmək kimi sadə bir bacarıq insana çox vaxt qazandırır. Ofisdə ətrafınızda olan insanlara diqqət yetirin: kimsə iş görür, onun dərinliyinə girir və işdən başqa heç nəyi görmür və işi bir saat ərzində bitirir. Digər işçi isə sosial şəbəkələrə, iş yoldaşları ilə söhbətə və onların sözlərinə atmacalar atmağa vaxt ayıraraq eyni işi üç saata görə bilər. Bu insanıarın işlərinin keyfiyyəti də çox fərqlənir. Birinci əməkdaş iki saat vaxta qənaət edərək onu əlavə işə və ya təkmilləşməsinə ayıra bilər, ikinci isə daha çox yorulur və daha az iş görür. Öz vaxtını belə idarə edə bilməyən insanı necə vəzifədə artırmaq olar? O tabeliyində olanların vaxtı və enerjisini idarə edə biləcək mi? Və belə bir rəhbərin işçiləri nə dərəcədə effektiv olacaqlar?
Nə etməli?
Bir illik məqsəd müəyyən edin özünüz üçün: 12 ayda 12 yeni şəxsi effektivlik texnikalarına sahib olmaq. Hər ay – yeni vərdiş.
Sadə bir misal: 10 barmaqla çap etməyi bacaran insan gündə 20 dəqiqə vaxta qənaət edə bilər. Cəmi 20 dəqiqə. Lakin nəzərə alsaq ki, ildə 250 iş günü var, nəticədə ildə bu 5000 dəqiqə və ya 83 saata bərabərdir. Və əgər 1 saata 30 səhifə kitab oxumaq olursa, ildə bu 2500 səhifə, yani 10 kitab deməkdir. Düşünün: sadəcə bir vərdiş – gündə 20 dəqiqəyə qənaət etmək – sizə ildə 10 kitab hədiyyə etmiş olacaq!!!
İndi isə bir ilə Sizin 12 vərdişə sahib olduğunuz halda nə olacağını düşünün. Bəs hansı vərdişləri dəyişmək və ya qazanmağı düşünmək lazımdır? Məhz vaxta qənaət etməyə imkan yaradan: gün və həftənizin planlaması, sürətli çap etmə, telefonla danışıq zamanı lakoniklik….
5. Disiplin
Müvəffəqiyyətli işçilər hər bir məsələdə disiplinlidirlər – işə gecikməməkdən başlayaraq rəhbər tərəfindən verilmiş tapşırığı vaxtında, hətta bunun üçün gecə belə yatmamaq lazım olarsa belə, təhvil verməyə qədər. Müvəffəqiyyətsiz işçilər isə hər bir şeyə «uyğun və münasib » bəhanə tapa bilirlər.
Disiplin, uzunmüddətli uğurun formalaşması üçün çox mühim bünövrədir. Disiplinsiz insan təsadüfən uğurlu ola bilər, lakin elə ilk silkələnmə baş verdikdə bir daha qalxmamaq üçün düşəcək. Sadəcə şəxsi effektivlik texnikaları haqda bilmək yetərli deyil. Gündən günə, hər həftə, hər ay onlar artıq vərdişə çevrilməyənə qədər onları israrla və ardıcıl istifadə etmək lazımdır.
Nə etməli?
Qısaca desək: disiplinli olmaq.
6. Daimi inkişaf
Müvəffəqiyyətli işçilər daim inkişaf edir. Müvəffəqiyyətsizlər isə ancaq rəhbərliyin təzyigi altında inkişaf edirlər və bəzən də dəyişikliklərə və yeniliklərə müqavimət göstərməyə də cəhd edirlər. Müasir, inkişaf edən və böyük sürətlə dəyişən dünyada qaliblər ən ağıllı və ən güclülər deyil – ön plana operativlik çıxır. Karyera və peşəkar inkişaf baxımında sürətli olmaq daim inkişaf etmək, irəli getmək, aktiv və aqressiv olmaq deməkdir.
“Nə üçün son 5 ildə sən inkişaf etməmisən, buna vaxt və enerji sərf etməmisən?” sualıma, adətən belə bir cavab alıram: «Çalışdığım şirkət məni inkişaf etdirmirdi. Mən nə edə bilərəm?». Əslində belə bir işçi artıq qurban olduğunu, özü karyerasını aktiv idarə edə bilmmədiyini, onun peşəkar gələcəyinin şirkətdən asılı olduğunu qəbul edir. Lakin müvəffəqiyyətli işçi öz inkişafı üzərində çalışır, buna vaxt, enerji və maddi vəsait ayırır.
Nə etməli?
Jack Weltch.ə məxsus və mənim sevimli sitatıma əməl etmək: “Change before you have to” – «Məcbur olmadan dəyişin». Məqsədlərinizə uyğun olaraq bir illik inkişaf planınızı hazırlayın. Bundan sonra planı aylara bölün, ayları həftə və günlərə ayırın. Və hər gün inkişafınıza vaxt ayırın.
Ən mühim məqamı unutmayın: ən uzun yol belə kiçik addımlardan ibarətdir. Öz karyera inkişafınız üçün Siz gündə ən azı bir addım atmalısınız. Və bir neçə müddət sonra siz, oturub uğur və bəxt gözləyənlərin yanından sakitçə keçəcəksiniz.
7. Müsbət olmaq və optimizm
Müvəffəqiyyətli işçilər hər zaman müsbət və optimistdirlər, digərləri ilə öz enerjilərini paylaşıb onları ilhamlandırırlar. Müvəffəqiyyətsizlrdə isə bu xüsusiyyət yoxdur.
Pozitivlik özünü hər bir şeydə biruzə verir – gülümsəmədən və əl sıxmadan öz fikirlərini ifadə etmə tərzinə qədər. Bu xüsusiyyətli işçilər daha az şikayət edir, daha çox işləyir. Mənfi münasibətli həmkarları isə daim şikayətlənir və bəhanələr gətirir. Bu insanların eyni məsələ ilə bağlı fərqli fikirləri ola bilər. «Bu layihə mənim çox xoşuma gəldi, mən bir çox şeylər öyrəndim və maraqlı insanlarla tanış oldum», – biri söyləyədiyi halda, «Bax, bu yeni layihə nəyimə lazım idi?! Ona görə axşamları işdə qalmalı olurdum», – digəri şikayətlənəcək.
İnsanın əhvalı onun işinin səmərəliyinə, uğur qazanmağda israrlı və daha çox enerji sərf etməyə hazır olmağına bir başa təsir edir. Pozitiv insan əvvəldən artıq uduşlu vəziyyətdədir və psixolojik olaraq öndədir. Real belə bir vəziyyəti təsəvvür edin. Şirkətdə yeni müştəri xidmətləri qurulur. Pozitiv düşüncəli insanın islahatlat haqda düşüncəsi: «Əla! Bu bizim biznesin inkişafına kömək edəcək və yeni fəaliyyətlə tanış olmaq mənim üçün faydalı olar ». Mənfi düşüncəli isə : «Bunlar mənim nəyimə lazımdır?! Bu günə qədər işlədiyimiz sistem də yaxşı idi». Eyni zamanda bu insan mənfi münasibətini vücudu, hərəkətləri və intonasiyası ilə nümayiş edərək digərlərinidə də neqativ təsir edir. Birincisi isə əksinə, öz optimistliyi ilə paylaşır. İndi isə sual: bu insanlardan hansının şirkətdə karyera yüksəlişi olacaq?
Nə etməli?
Optimist olmaq. Sizin müsbətliyiniz hər hərəkət və sözünüzdə görünməlidir. Bütün mənfi hallardan uzaq olun – məlumat, xəbər, insanlar. Çalışın hər bir hadisədə və işdə müsbət məqamlar tapasınız. Və vaxt keçdikcə bu sizdə artıq vərdiş olacaq.
Qalibin portreti
İndi isə gəlin uğurlu insanı təsvir edək. O əhatəsində olan insanların gözündə necə görünür?
Onun karyera məqsədləri var. O, 10 il sonra harada və necə olacağını artıq bilir, buna görədə onu məqsədlərinə çatdıracaq işlərə vaxt və enerji ayırır, ikinci dərəcəli işlərə və hərəkətlərə vaxt itirmir. Məqsədlərinə uyğun olaraq onun planları var və təbii ki, o vaxtını boş boşuna xərcləmir.
Təşəbbüskardır və yeni layihə və tapşırıqlar gördükdə dərhal onların üzərində işləməyə başlayır.
Uğursüzluqlardan qorxmur. Onun üçün uğursuzluq – yeni bilik və məlumat almağa və öyrənməyə, öz səhvlərini təhlil edərək, yenidən düşünərək və qərar qəbul edərək yolunu davam edir. O anlayır ki, uğursuzluq, müvəffəqiyyətə gedən yolun mühüm bir hissədi və zəifliklərin göstəricisidir.
Şəxsi effektivlik texnikaları bilir və işini səmərəli görür. Həmkarları 8 saata görə biləcək işin öhdəsindən bu insan 5 saata gəlir və beləliklə onun özünü inkişaf etməyə, xarici dil öyrənməyə və yeni layihələrdə iştirak etməyə əlavə zamanı qalır.
Disiplinlidir və hər vəziyyətdə bu xüsusiyyətini nümayiş etdirir.
Daim inkişaf edir, çünki anlayır ki, karyera yüksəlişi üçün daim yeni bilik və bacarıqlar lazımdır.
Müsbətdir, əhatəsində olanlar ondan müsbət enerji alırlar.
Belə bir insan həmkarları arasında kəskin seçilir və uzaqdan gözə çarpır.
Hər insan öz peşəkar xoşbəxtliyini formalaşdırır və bizdən başqa heç kim bizim karyeramıza görə cavabdehlik daşımır.
Hərkəsə karyerasında uğurlar və həyatında balans arzulayıram!
Məqalə, 14.06 tarixində Rusyanın ən böyük idarəçilik saytı olan e-xecutive.ru-da dərc edilmişdir
One comment